In het nieuwe pensioenstelsel bestaan nog drie soorten pensioencontracten.

Het gaat om de volgende pensioencontracten waaruit gekozen kan worden:

1. Solidaire premieregeling
   Dit is een nieuwe premieregeling in het nieuwe pensioenstelsel.
2. Flexibele premieregeling
   Dit is grotendeels vergelijkbaar met de bestaande zuivere premie-overeenkomst.
3. Premie-uitkeringsovereenkomst
   Dit is grotendeels vergelijkbaar met de bestaande premie-overeenkomst, waarbij de premies direct worden omgezet in een aanspraak op een uitkering.

Alle pensioenuitvoerders kunnen de eerste twee pensioencontracten uitvoeren. Alleen verzekeraars kunnen het laatste pensioencontract uitvoeren, omdat dit contract een pensioen verzekert. De huidige uitkeringsovereenkomsten en kapitaalovereenkomsten zijn niet meer mogelijk onder de Wet toekomst pensioenen.

Pensioenuitvoerders moeten de risicohouding van deelnemers per leeftijdsgroep duidelijk maken in de solidaire premieregeling. De financiële resultaten in de solidaire premieregeling moeten namelijk worden verdeeld over de verschillende leeftijdsgroepen, volgens de risicohouding van de deelnemers. Met de verwachte beleggingsresultaten kan de pensioenuitvoerder beoordelen of deze resultaten gelijk zijn met de risicohouding van deze deelnemers.

Voor het duidelijk maken van de risicohouding gelden de volgende regels:

• Een pensioenuitvoerder moet minimaal 1 keer per 5 jaar onderzoek doen naar de risicohouding. Klopt de risicohouding niet vergeleken met de eerdere risicohouding? Dan past de pensioenuitvoerder de risicohouding aan.
• Een pensioenuitvoerder moet ieder jaar toetsen of het beleggingsbeleid en de verdeelregels nog steeds passen bij de risicohouding. Past dit beleggingsbeleid en de verdeelregels niet meer bij de risicohouding? Dan moet de pensioenuitvoerder aanpassingen doen in het beleggingsbeleid of de verdeelregels.
• Een pensioenuitvoerder legt de risicohouding vast in twee maatstaven. Een maatstaf waarin tot uitdrukking komt welk risico een deelnemer maximaal wil lopen. Daarnaast wordt een maatstaf bepaald waarin de doelstelling voor het pensioen wordt vastgesteld.
• Ook in de uitkeringsfase moet een pensioenuitvoerder rekening houden met de risicohouding van de deelnemer. In de uitkeringsfase is de maatstaf vooral gericht op het risico op de lange termijn voor afwijking van het verwachte pensioen.
• Verzekeraars en premiepensioeninstellingen (PPI’s) kunnen op productniveau een risicohouding per leeftijdsgroep vaststellen en het onderzoek voor het strategisch beleggingsbeleid op productniveau uitvoeren. Dit is de prudent person-regel.

Wil een deelnemer een individuele waardeoverdracht doen in het nieuwe pensioenstelsel of de waarde overdragen naar een andere pensioenuitvoerder in het kader van shoprecht? Dan krijgt de deelnemer geen deel van de solidariteitsreserve mee. Ook stort de ontvangende pensioenuitvoerder geen deel van het over te dragen vermogen in de solidariteitsreserve.

Alle pensioenuitvoerders moeten gebruikmaken van het projectierendement en de wettelijke parameters. De overheid bepaalt de parameters. DNB bepaalt de scenariosets.

Het projectierendement heeft vijf doelen. Voor de eerste vier doelen moet de pensioenuitvoerder gebruikmaken van de scenariosets vanuit DNB. Voor het laatste doel moet de pensioenuitvoerder gebruikmaken van een wettelijk maximaal projectierendement.

1. Communicatie

De pensioenuitvoerder berekent de toekomstige pensioenuitkering met het projectierendement in drie scenario’s:

1. een pessimistisch scenario;
2. een verwacht scenario; en
3. een optimistisch scenario.

2. Fiscale premiegrens en tijdelijke extra fiscale ruimte

Iedere pensioenregeling krijgt hetzelfde fiscale kader. De maximale premie wordt 30% van de pensioengrondslag. Het doel hiervan is dat iedere deelnemer 75% aan pensioen kan opbouwen in 40 jaren of 80% in 42 jaren. Stapt een werkgever over naar het nieuwe pensioenstelsel? Dan geldt het nieuwe fiscale kader vanaf de overstap.

Het kabinet zet de premiegrens van 30% vast in de wet. Van het einde van de transitiefase tot 1 januari 2037 wordt de premiegrens met 3%-punt verhoogd als er sprake is van een compensatieregeling. De premiegrens is dan 33% van de pensioengrondslag om hiermee deelnemers te kunnen compenseren voor de toekomstige gemiste pensioenopbouw. Die 33% is minus de reguliere premie voor ouderdomspensioen en partnerpensioen voor ouderdomspensioen en partnerpensioen bij overlijden op of na de pensioendatum.

De premiegrens van 33% wijzigt alleen tijdens de compensatieperiode bij een wijziging in de scenariosets waardoor de premiegrens met meer dan 5%-punt zou wijzigen. Na 1 januari 2037 kan de premiegrens iedere 5 jaar wijzigen. Een wijziging moet 3 jaar van tevoren duidelijk zijn.

3. Balans doelstelling en premie

De sociale partners of een werkgever met alle werknemers samen maken een pensioendoelstelling. Met deze pensioendoelstelling berekent een pensioenuitvoerder de premie. Het doel van het nieuwe pensioenstelsel is dat iedere deelnemer een koopkrachtig pensioen ontvangt.

4. Toets risicohouding

Pensioenuitvoerders moeten de risicohouding van deelnemers per leeftijdsgroep duidelijk maken in het nieuwe pensioencontract.

5. Hoogte pensioen

De hoogte van het projectierendement bepaalt de hoogte van de pensioenuitkering. Is het projectierendement hoog? Dan begint de pensioenuitkering hoog, maar is de kans op financiële tegenvallers groter. Is het projectierendement laag? Dan begint de pensioenuitkering laag, maar is de kans op een financiële meevaller groter. Het projectierendement mag niet hoger zijn dan het wettelijk maximale projectierendement. Ook moet het projectierendement passen bij de risicohouding.

Een deelnemer heeft onder andere de volgende keuzemogelijkheden in het nieuwe pensioenstelsel:

1. bedrag ineens: maximaal 10% als van de waarde van het ouderdomspensioen op pensioeningangsdatum;
2. hoog-laagpensioen;
3. laag-hoog pensioen;
4. vervroegde pensioeningang;
5. uitstel pensioeningang; of
6. uitruil op pensioendatum van partnerpensioen voor een hoger ouderdomspensioen of andersom.

Een deelnemer mag optie 1 niet combineren met optie 2 en optie 3.

Een werkgever kan overstappen naar het nieuwe pensioenstelsel sinds 1 juli 2023. Vanaf de overstap gelden de regels uit het nieuwe pensioenstelsel. Vóór het einde van de transitiefase moet iedereen zijn overgestapt op één van de drie premieregelingen. In deze tussenliggende periode geldt een tijdelijk wettelijk transitiekader.

Wil een pensioenfonds overstappen? Dan hoeft deze pensioenuitvoerder geen minimaal vereist vermogen aan te houden om over te mogen stappen. De dekkingsgraad moet in deze periode minimaal 90% zijn, anders moet er gekort worden. Het pensioenfonds moet wel ieder jaar een overbruggingsplan maken voor DNB, ongeacht de dekkingsgraad. Het doel hiervan is dat de overstap financieel verantwoord is voor de deelnemers. In het overbruggingsplan staan afspraken over het vermogen dat het pensioenfonds moet hebben om over te mogen stappen.

Sociale partners en werkgevers hebben tot 1 januari 2025 de tijd om een nieuwe premieregeling af te spreken en het transitieplan af te ronden. Vanaf 1 januari 2025 hebben pensioenuitvoerders nog 1 jaar en 6 maanden de tijd om een plan op te stellen voor de overstap. De minister heeft toegezegd deze termijn met 1 jaar te verlengen.

Lukt het niet om over te stappen naar het nieuwe pensioenstelsel voor het einde van de transitiefase? Dan voldoet de pensioenregeling niet meer aan de wettelijke eisen. Dit heeft gevolgen voor de omkeerregel, de dekking bij overlijden en arbeidsongeschiktheid. Lukt het werknemers en de werkgever niet om tot afspraken te komen? Dan zullen zij mogelijk naar de rechter stappen.

Heeft een pensioenfonds niet het vereiste vermogen voor de overstap? Dan worden de opgebouwde pensioenrechten en uitkeringen gekort voor de overstap.

Heeft een pensioenfonds voldoende vermogen en een beleidsdekkingsgraad die hoger is dan 105%? Dan mogen de pensioenaanspraken worden geïndexeerd.

Iedere werkgever, met een voor 1 juli 2023 bestaande pensioenovereenkomst, moet in de transitieperiode een transitieplan maken in overleg met de werknemers of vertegenwoordigers van de werknemers en de betrokken of beoogde pensioenuitvoerder.

In het transitieplan staat waarom de werkgever kiest voor een bepaalde pensioenovereenkomst. Ook moet de werkgever onderbouwen dat de overstap verantwoord is.

Het transitieplan bestaat verplicht uit minimaal de volgende onderdelen:

• het karakter en de inhoud van de gekozen pensioenovereenkomst;
• de keuze voor wel of niet invaren of de keuze voor collectief waardeoverdragen met een onderbouwing hiervan aan de pensioenuitvoerder;
• bij niet invaren of waardeoverdragen: informatie over hoe de werkgever omgaat met bestaande aanspraken en rechten en waarom;
• een overzicht van de gevolgen per leeftijdsgroep van de overstap op een pensioenovereenkomst met een niet-leeftijdsafhankelijke premie;
• de afspraken over compensatie door een lagere pensioenuitkering;
• een financieringsplan voor deze compensatie; en
• afspraken over de invulling van de solidariteitsreserve of de risicodelingsreserve.

Heeft de werkgever het transitieplan afgerond? Dan moet de werkgever binnen 2 weken het transitieplan opsturen naar de pensioenuitvoerder. De pensioenuitvoerder beoordeelt het plan en stelt het plan beschikbaar op haar website, zodat het plan inzichtelijk is voor alle deelnemers.

Oude pensioenaanspraken die zijn opgebouwd bij pensioenfondsen worden omgezet in nieuwe pensioenrechten bij het invaren. Dit is de standaardmethode. Dit betekent dus dat ieder pensioen omgezet wordt naar het nieuwe pensioenstelsel. De werkgever kan in overleg met het betreffende pensioenfonds afwijken van de standaardmethode als deze niet in het belang blijkt te zijn van de deelnemers. De werkgever kan ook kiezen voor een value-based ALM-methode. Deze methode is complexer.

Stapt een pensioenfonds over naar het nieuwe pensioenstelsel? Dan kan een deelnemer geen individueel bezwaar maken. In ruil hiervoor gelden aanvullende collectieve waarborgen. Zijn de gevolgen van de overstap niet redelijk voor meerdere deelnemers? Dan kan een pensioenuitvoerder ervoor kiezen om voor deze specifieke groep niet over te stappen naar het nieuwe pensioenstelsel.

De oude pensioenaanspraken die zijn opgebouwd bij verzekeraars en PPI’s kunnen collectief worden overgedragen naar de nieuwe pensioenregeling of kunnen achterblijven in de oude regeling. Hiertoe bestaat al een systeem van collectieve waardeoverdracht dat niet wijzigt door de Wet toekomst pensioenen.

Compensatie is alleen mogelijk voor actieve deelnemers die toekomstige pensioenopbouw missen door de overstap naar het nieuwe pensioenstelsel. Actieve deelnemers kunnen zowel bestaande als nieuwe deelnemers zijn. De compensatie gebeurt per leeftijdsgroep. De compensatieperiode moet voor 2037 afgerond zijn.

Stapt een werknemer over naar een nieuwe werkgever tijdens de compensatieperiode? Dan stroomt de deelnemer in de compensatieregeling in bij de nieuwe werkgever als deze er is. Een overstap naar een nieuwe werkgever kan dus zorgen voor een betere compensatieregeling, maar ook voor een slechtere of geen compensatieregeling. Hetzelfde geldt voor een werkgever die wisselt van pensioenregeling.

Sociale partners en pensioenfondsen kunnen ervoor kiezen om gebruik te maken van een compensatiedepot of van een opslag op de pensioenpremie voor de compensatie. De financiering en de regels over wanneer de compensatiepremie stopt, moeten vooraf duidelijk zijn. De financiering komt terug in de uitvoeringsovereenkomst. De duur en de afhankelijkheden van de compensatiepremie komen terug in het pensioenreglement.

De werkgever en pensioenuitvoerder sluiten een uitvoeringsovereenkomst. In de uitvoeringsovereenkomst staan de gemaakte afspraken tussen de werkgever en de pensioenuitvoerder. Pensioenuitvoerders zijn vervolgens verantwoordelijk voor de invoering en uitvoering van de pensioenovereenkomst.

Wil de werkgever overstappen naar het nieuwe pensioenstelsel vanuit een bestaande pensioenregeling? Dan moet de pensioenuitvoerder een implementatieplan opstellen. In het implementatieplan staat aangegeven welke voorbereidingen de pensioenuitvoerder uitvoert om over te kunnen stappen naar het nieuwe pensioenstelsel. Ook geeft de pensioenuitvoerder hierin aan op welke manier omgegaan zal worden met de opgebouwde pensioenaanspraken en pensioenrechten. Een onderdeel van het implementatieplan is het communicatieplan. De AFM houdt toezicht op het communicatieplan en de uitvoering van het communicatieplan.

In de nieuwe pensioenovereenkomst moet de pensioenuitvoerder de deelnemer informatie geven over de volgende onderwerpen:

• de pensioenpremie die per deelnemer moet worden betaald;
• het deel van de premie voor de eigen pensioenopbouw;
• het deel van de premie dat bestemd is voor de solidariteitsreserve of risicodelingsreserve;
• toename of afname van de prognose van het op te bouwen pensioenvermogen;
• stortingen op en opnames van het pensioenvermogen; en
• verdeling van de resultaten, zoals bijvoorbeeld de beleggingsresultaten.

Deelnemers krijgen de volgende informatie te zien vanuit de pensioenuitvoerder in de overgangsfase naar het nieuwe pensioenstelsel:

• de hoogte van het te verwachten pensioen voor de overstap;
• de hoogte van het te verwachten pensioen na de overstap; en
• de genomen compensatiemaatregelen.

Ook onder het nieuwe pensioenstelsel blijft het mogelijk om pensioen op te bouwen boven de aftoppingsgrens. De premie is dan niet aftrekbaar van de loon- of inkomstenbelasting en de uitkering is onbelast. Het pensioenkapitaal is wel vrijgesteld van box 3-heffing.

Voor een nettopensioenregeling kunnen wel leeftijdsafhankelijke premies worden toegezegd. Deze pensioenregeling heeft namelijk een vrijwillig karakter. Bij het netto-ouderdomspensioen en nettopartnerpensioen bij overlijden op of na pensioendatum gelden dezelfde nieuwe fiscale premiegrenzen als bij het fiscaal gefaciliteerde ouderdomspensioen. De fiscale premiegrens wijzigt alleen door de nettofactor. Het nettopensioen moet hierdoor wel in overeenstemming worden gebracht met de voorgestelde wijzigingen van het partnerpensioen en wezenpensioen. Verder mogen de bruto en netto geldstromen naar de solidariteitsreserve of risicodelingsreserve en het bruto en netto deel van de persoonlijke pensioenvermogens niet door elkaar heen lopen in de administratie.

Voor het nettopensioen geldt een beperkt overgangsrecht. Dit soort regelingen moeten uiterlijk voor het einde van de transitiefase aangepast worden aan het voorgestelde fiscale kader vanaf 1 juli 2023. Tot die tijd mogen nog de huidige fiscale grenzen worden gebruikt voor bestaande nettopensioenregelingen.

Het kabinet wil het partnerpensioen en wezenpensioen wijzigen vanaf 1 juli 2023. De wijzigingen moeten voor het einde van de transitiefase zijn doorgevoerd in de pensioenregelingen.

De volgende wijzigingen gelden alleen bij overlijden voor de pensioendatum:

• Het partnerpensioen voor pensioendatum wordt verzekerd op risicobasis. Opbouwen is alleen nog toegestaan na de pensioendatum.
• De hoogte van het partnerpensioen is maximaal 50% van het pensioengevend salaris, zonder rekening te houden met een AOW-franchise.
• De voorwaarden zijn gewijzigd om bij ongehuwden zonder samenlevingscontract als partner te worden gezien. Partners kunnen ook een partnerverklaring tekenen. Zelfs zonder partnerverklaring kan bij overlijden recht bestaan op een partnerpensioen. Een achterblijvende partner moet dan na overlijden van de deelnemer, aannemelijk maken dat er sprake was van een gezamenlijke huishouding gedurende minimaal 6 maanden.

Het kabinet wil ook het wezenpensioen wijzigen vanaf 1 juli 2023. Het gaat om de volgende wijzigingen:

• De hoogte van het wezenpensioen is maximaal 20% van het pensioengevend salaris, zonder rekening te houden met een AOW-franchise. Voor volle wezen is 20% van het pensioengevend salaris van de ene ouder en 20% van het pensioengevend salaris van de andere ouder.
• De hoogte van de dekking is niet afhankelijk van het aantal dienstjaren.
• Het wezenpensioen wordt uitgekeerd tot een vaste eindleeftijd van 25 jaar.
• Voorwaarden zoals het volgen van een studie zijn vervallen.
• Momenteel is een wezenpensioen mogelijk tot maximaal de leeftijd van 30 jaar. Ontvangt een wees een wezenpensioen volgens een regeling met een eindleeftijd van hoger dan 25 jaar? Dan loopt het wezenpensioen door tot de eerder vastgestelde eindleeftijd.

Wat gebeurt er als de deelname aan de pensioenregeling bij de werkgever eindigt?

• De risicodekking loopt nog 3 maanden door. Dit geldt ook als er geen sprake is van recht op een WW-uitkering.
• Is er sprake is van een WW-uitkering? Dan loopt de risicodekking tijdens die WW-uitkering door.
• Na afloop van de uitloopdekking mag de deelnemer kiezen of hij een deel van het ouderdomspensioen om wil zetten in een partnerpensioen op risicobasis. Het opgebouwde ouderdomspensioen wordt dan jaarlijks kleiner, omdat de premie voor het partnerpensioen wordt onttrokken uit het gespaarde pensioenvermogen. Na de keuze voor het blijven verzekeren van het partnerpensioen moet de deelnemer ieder jaar een beslissing nemen over het voortzetten van deze risicodekking.

Er komt een experiment waarbij zelfstandigen zich kunnen aansluiten bij een pensioenuitvoerder. Gedurende de experimenteerperiode (5 jaar) wordt het mogelijk om een pensioenregeling vanuit de tweede pijler aan te bieden aan zelfstandigen. Zelfstandigen krijgen hierbij soepelere regels voor de variatie in de hoogte van de inleg van de premie. Onder zelfstandigen vallen alle zelfstandigen, dus ook dga’s. Het kabinet werkt verdere regels uit in een Algemene Maatregel van Bestuur.

Zelfstandigen kunnen zich aansluiten bij de volgende pensioenregelingen:

• Bij een bedrijfstakpensioenfonds als de zelfstandige in deze bedrijfstak werkt.
• Bij een andere pensioenregeling die aangeboden wordt door:
  • een algemeen pensioenfonds;
  • verzekeraar; of
  • PPI.

Een zelfstandige kan zich aansluiten bij een bestaande pensioenregeling of aansluiten in een nieuw te vormen pensioenregeling speciaal voor zelfstandigen.

Door de nota van wijziging is een aantal punten aangepast en verduidelijkt in de Wet toekomst pensioenen.

Bij het invaren geldt geen individueel bezwaarrecht. Heeft een pensioenfonds besloten tot invaren? Dan heeft een individueel persoon nog wel de volgende mogelijkheden:

• het doorlopen van de interne klachtenprocedure bij het pensioenfonds;
• daarna de klacht voorleggen aan een externe geschillencommissie;
• daarna of direct de klacht voorleggen bij de rechter.

DNB kan het invaren wel verbieden, bijvoorbeeld als invaren nadelig is voor het collectief. Het pensioenfonds kan tegen dit besluit van DNB in beroep gaan bij DNB.

Het pensioenfonds is verantwoordelijk voor de inhoud van het overbruggingsplan. Heeft een pensioenfonds het overbruggingsplan ingediend bij DNB? Dan geldt vanaf dat moment het transitiekader. DNB beoordeelt het overbruggingsplan. Een individueel persoon kan geen bezwaar indienen over het overbruggingsplan. Het verantwoordingsorgaan en het belanghebbendenorgaan van het pensioenfonds kunnen wel bezwaar indienen.

Tot het einde van de transitiefase hebben pensioenuitvoerders de tijd om het nettopensioen aan het nieuwe fiscale kader te laten voldoen. Een nettopensioen kan hierdoor vanaf 1 juli 2023 tot het einde van de transitiefase worden aangepast aan het nieuwe fiscale kader.

Door de tweede nota van wijziging wordt een aantal punten aangepast en verduidelijkt in de Wet toekomst pensioenen. Hierin staan een aantal verduidelijkingen van eerder gepubliceerde conceptwetteksten, maar ook een aantal nieuwe onderwerpen.

Bij een variabele pensioenuitkering kunnen financiële meevallers of tegenvallers ontstaan, bijvoorbeeld door de ontwikkeling van de levensverwachting. Door een aanpassing van de wet wordt mogelijk gemaakt dat tegenvallers door een risicodelingsreserve kunnen worden ondervangen. Bij de solidaire premieovereenkomst bestaat die mogelijkheid al, namelijk via de solidariteitsreserve.

Door de derde nota van wijziging is een aantal punten aangepast en verduidelijkt in de Wet toekomst pensioenen.

Door het uitstel van de wet naar 1 juli 2023 zijn onder andere de volgende bepalingen aangepast:

• De verruiming van het fiscale kader van de derde pijler geldt sinds 1 januari 2023. De verruiming geldt namelijk met terugwerkende kracht. Dit betekent dat over geheel 2023 met het hogere percentage van 30% gerekend mag worden in plaats van 13,3%.
• Harmonisatie van het AOW-drempelbedrag in de tweede en derde pijler is ingegaan sinds 1 januari 2024. Dit betekent dat dezelfde AOW-franchise gaat gelden in de tweede pijler als in de derde pijler. Door de invoering van de wet halverwege het jaar zou de berekening van de fiscale ruimte in de tweede en derde pijler onnodig moeilijk worden. Daarom is de aanpassing van de AOW-franchise in de derde pijler ingegaan sinds 1 januari 2024.

Een pensioenfonds moet de belangen van alle deelnemers, namelijk gewezen deelnemers, uitkeringsgerechtigden en verschillende leeftijdsgroepen meenemen bij het opstellen van een overbruggingsplan. Hierdoor ontstaat een evenwichtige overstap.

In de volgende onderdelen worden verdere regels gesteld aan een evenwichtige overstap van het oude naar het nieuwe pensioenstelsel. Hierbij wordt standaard uitgegaan van de wens om in te varen.

• Een pensioenfonds moet een dekkingsgraad van minimaal 90% hebben om oude pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen te kunnen invaren. Heeft een pensioenfonds een lagere dekkingsgraad? Dan moet het pensioenfonds de pensioenrechten of pensioenuitkeringen korten voor het invaren, om hiermee een dekkingsgraad van 90% te bereiken. Aanvullend gelden de volgende invaarregels:
  • Iedere belanghebbende krijgt minimaal 95% van de uitkomst van de standaardregel mee bij het invaren, behalve als de technische voorziening voor die belanghebbende lager is. De ondergrens is dus 95% of de hoogte van de lagere technische voorziening.
  • Daarnaast geldt bij een dekkingsgraad van onder de 105% dat maximaal 5% van het collectieve pensioenvermogen mag worden gebruikt voor compensatie, solidariteits- of risicodelingsreserve of voor al ingegane pensioenuitkeringen.
  • Een pensioenfonds mag niet de pensioenuitkering van een deelnemer indexeren tijdens het invaren door een pensioenuitkering van een andere deelnemer te korten.
• Kiest het pensioenfonds voor invaren? Dan moet de berekening worden gebaseerd op de standaardmethode bij het omrekenen van de oude naar de nieuwe pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen. Een pensioenfonds mag hiervan alleen afwijken als uit een uitgebreide onderbouwing blijkt dat de vba-methode evenwichtiger is.
• Een pensioenfonds moet de pensioenverwachting in de scenario’s optimistisch, pessimistisch en verwacht scenario inzichtelijk maken en deze betrekken bij de besluitvorming. Dit moet het pensioenfonds doen door de uitkomsten tussen het oude en het nieuwe pensioenstelsel te vergelijken volgens deze scenario’s.

Standaardregel

De standaardregel is een methode. Deze methode gaat worden gebruikt om het collectieve vermogen van een pensioenfonds om te zetten naar individuele pensioenvermogens. Deze methode houdt rekening met overschotten en tekorten in een periode van maximaal 10 jaar. Wordt een pensioenuitkering pas na 10 jaar of langer uitbetaald? Dan wordt aangenomen dat er een volledige verhoging of verlaging van het pensioenbedrag plaatsvindt. Gaat een pensioenuitkering binnen deze 10 jaar in of is deze pensioenuitkering al ingegaan? Dan wordt aangenomen dat de verhoging of verlaging van het bedrag gespreid wordt over maximaal 10 jaar. Bijna gepensioneerden of gepensioneerden hebben hierdoor minder last van een lagere dekkingsgraad.

Er komen maatregelen voor werkenden zonder pensioenopbouw. Voor werknemers zonder pensioenopbouw worden maatregelen voorgesteld om vooral de bewustwording te vergoten als de werknemer geen ouderdomspensioen opbouwt. Er wordt nog geen datum genoemd waarop de volgende maatregelen gelden:

• Werkgevers zijn verplicht om via de loonstrook een melding te tonen als er die maand geen ouderdomspensioen wordt opgebouwd.
• Op mijnpensioenoverzicht.nl wordt een melding getoond als iemand inlogt en op dat moment geen ouderdomspensioen opbouwt.

Voor zelfstandigen zonder pensioenopbouw worden maatregelen voorgesteld om vrijwillige voortzetting van de pensioenregeling te stimuleren:

• De maximale duur voor het vrijwillig voortzetten van een pensioenregeling die in loondienst gold, wordt verlengd van 10 naar 15 jaar. Deze verlengde maximale duur wordt gezien als tijdelijke maatregel. Door de ervaringen met deze voortzettingsmogelijkheid, de voorgestelde experimenteerregeling en een verwacht advies van de Stichting van de Arbeid wordt na de transitieperiode beoordeeld hoe pensioenopbouw door zelfstandigen structureel beter kan worden gestimuleerd.
• De termijn waarbinnen een zelfstandige een verzoek tot vrijwillige voortzetting kan indienen, wordt verlengd van 9 maanden naar 3 jaar.

In het huidige pensioenstelsel is het niet vereist dat in een pensioenregeling met partnerpensioen ook aan ongehuwd samenwoners een partnerpensioen wordt aangeboden. Er bestaan nog pensioenregelingen waarbij alleen gehuwden en geregistreerd partners in aanmerking komen voor een partnerpensioen. Met deze nota van wijziging wordt dit gewijzigd.

Wordt in een pensioenregeling partnerpensioen aangeboden? Dan moet dit ook worden aangeboden aan ongehuwd samenwonenden. De pensioenuitvoerder moet door de ongehuwde samenwoners op de hoogte worden gesteld van het ongehuwd samenwonen via een partnerverklaring. Deze mogelijkheid was al eerder in de wettekst opgenomen, maar komt nu terug als een expliciete eis.

De vierde nota van wijziging wijzigt het volgende:

• Pensioenfondsen worden begrensd in het beleggingsrisico.
• Een eis over het implementatieplan is versoepeld.
• Het overgangsrecht is verduidelijkt.

Het beleggingsbeleid moet passen bij de risicohouding van de deelnemers. Een pensioenfonds moet een verantwoord beleggingsbeleid uitvoeren vanuit de prudent person-regel. In de Pensioenwet gelden al de volgende drie eisen:

• Een pensioenfonds moet rekening houden met de belangen van alle deelnemers, gewezen deelnemers en uitkeringsgerechtigden.
• De beleggingen in de bijdragende onderneming mogen niet hoger zijn dan 5% van de portefeuille. Bij een onderneming in groepsverband geldt een maximum van 10%.
• De beleggingen moeten worden gewaardeerd op marktwaarde.

Aan deze drie eisen is een vierde eis toegevoegd:

• De blootstelling aan het beleggingsrisico is maximaal 150%. De vierde eis gaat om een maximum. In sommige gevallen kan een lager maximum gelden. Blijkt namelijk uit de risicohouding van de deelnemers dat er een lager beleggingsrisico moet worden gelopen? Dan moet het pensioenfonds hiermee rekening houden door van een lager percentage beleggingsrisico uit te gaan.

De hoofdregel is dat een pensioenuitvoerder een implementatieplan per pensioenregeling opstelt. Pensioenverzekeraars en PPI’s mogen van deze hoofdregel afwijken. Zij mogen een implementatieplan voor meerdere pensioenregelingen tegelijkertijd opstellen. Door de vierde nota van wijziging is een vergelijkbare afwijking voor pensioenfondsen toegevoegd. Pensioenfondsen kunnen een implementatieplan opstellen voor meerdere pensioenregelingen als die regelingen onderdeel zijn van hetzelfde financieel geheel.

Voor deelnemers die pensioen opbouwen via een progressieve premiestaffel bestaat overgangsrecht. Verduidelijkt is dat hiervan geen gebruik mag worden gemaakt als er niet daadwerkelijk wordt opgebouwd in een progressieve premiestaffel. Dit is bijvoorbeeld het geval als een werknemer de toetredingsleeftijd van de pensioenregeling pas bereikt, nadat de werkgever overstapt naar een pensioenregeling op basis van het nieuwe pensioenstelsel.

Een dekking voor arbeidsongeschiktheidspensioen of nabestaandenpensioen zonder pensioenopbouw veroorzaakt ook geen recht op het overgangsregime. Voor deze werknemers geldt dus direct een leeftijdsonafhankelijke premie als de werkgever overstapt naar een pensioenregeling op basis van het nieuwe pensioenstelsel. Wel is verduidelijkt dat een pensioenregeling fiscaal zuiver blijft als deze wordt voortgezet onder de oude regels, maar waarbij de partnerdefinitie niet meer voldoet aan de Wet toekomst pensioenen. Dit geldt ook voor de partnerdefinitie bij een partnerpensioen op opbouwbasis.

De laatste jaren zijn enkele pensioenregelingen ondergebracht in een ander land binnen de EEG. Verduidelijkt is dat de Wet toekomst pensioenen ook geldt voor pensioenuitvoerders die vanuit het buitenland een Nederlandse pensioenregeling uitvoeren. Zo zal voor buitenlandse pensioenuitvoerders de regels over keuzebegeleiding meteen gelden. Hetzelfde geldt voor de bepalingen over de nieuwe contracten vanaf de transitie.

De politiek wil dat sociale partners compensatie aan deelnemers zo veel mogelijk binnen de pensioenregeling aanbieden. Compensatie via het salaris is ook mogelijk. Dit laatste lijkt de voorkeur te krijgen, omdat werkgevers hiervoor dan aan minder regels zijn gebonden. Daarom zal de regering tijdens de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel monitoren welke afspraken over compensatie worden gemaakt en tegen welke obstakels sociale partners aanlopen om compensatie te realiseren.

Het kabinet gaat monitoren of de doelstellingen van de Wet toekomst pensioenen worden gehaald.

De regering gaat monitoren of er pensioenfondsen zijn die aangeven om een carve-out nodig te hebben tijdens de transitieperiode. Bijvoorbeeld om aan hun wettelijke taak te voldoen om te zorgen voor een evenwichtige belangenafweging tussen verschillende deelnemersgroepen. De regering kan dan besluiten om de carve-out alsnog toe te staan.

Het overgangsrecht van het nabestaandenpensioen is bedoeld om de partner te beschermen na einde deelneming. Er wordt alleen geen verschil gemaakt tussen grote en kleine partnerpensioenaanspraken. Dit kan zorgen voor hoge uitvoeringskosten, die uiteindelijk worden doorbelast aan de pensioengerechtigden. De regering gaat onderzoeken hoe het overgangsrecht kan worden vormgegeven, waarbij hoge uitvoeringskosten kunnen worden voorkomen.

De regering zal ervoor zorgen dat alle werknemers van een opdracht die door de overheid is aan- of uitbesteed aan een externe onderneming vanaf 1 juli 2023 in voldoende mate pensioen opbouwen.

Werkgevers moeten verplicht worden om informatie te geven over de arbeidsvoorwaarde pensioen aan toekomstige werknemers, bijvoorbeeld met een pensioenlabel. Het pensioenlabel bestaat dan uit een samenvatting van de pensioenregeling.

Het moet duidelijk zijn voor deelnemers en gewezen deelnemers waar zij begrijpelijke informatie kunnen vinden over het invaren en waar zij naartoe kunnen gaan bij klachten of geschillen. De informatie moet zo veel mogelijk op B1-taalniveau door de overheid worden aangeboden.

Deelnemers en gewezen deelnemers kunnen bij een klacht contact opnemen met hun eigen pensioenfonds, de Ombudsman Pensioenen of met de geschilleninstantie.

De huidige regeling om eerder te stoppen met werken loopt af na 2025. Het beschikbare geld is nog te weinig terechtgekomen bij de mensen die echt een zwaar beroep uitoefenen. Daarom zal de regering met een nieuwe regeling komen, die meer gericht is op mensen met zware beroepen. Het doel is dat mensen met een zwaar beroep de mogelijkheid krijgen om ook na 2025 eerder met pensioen te gaan of minder dagen te werken met behoud van pensioenopbouw.

Verzekeraars kunnen hun pensioenportefeuilles doorverkopen aan een andere verzekeraar. De regering gaat voorstellen doen om de belangen van de verzekerden beter te beschermen tegen doorverkopen van pensioenverplichtingen.

De kosten voor vermogensbeheer van pensioenfondsen bedragen ongeveer € 10 miljard per jaar. De regering gaat actie ondernemen om de vermogensbeheerkosten van pensioenfondsen flink te verlagen.

Het kabinet gaat onderzoeken of de vertegenwoordiging door de belanghebbenden in het pensioenfonds nog steeds voldoende is om een goed besluit te kunnen nemen binnen de Wet toekomst pensioenen.

In het nieuwe pensioenstelsel ontstaat ook recht op nabestaandenpensioen bij het einde van het dienstverband. Hierbij kan van belang kan zijn dat iemand een WW-uitkering ontvangt of een nieuwe werkgever heeft. Pensioenuitvoerders moeten dit kunnen controleren. Daarom zal het kabinet gegevensuitwisseling tussen het UWV en pensioenuitvoerders mogelijk moeten maken.

Het kabinet gaat de mogelijkheid van restitutie onderzoeken binnen het nabestaandenpensioen. Dan zou bij overlijden zonder dekking namelijk geen nabestaandenpensioen, maar wel een opgebouwde pensioenaanspraak kunnen worden uitgekeerd aan nabestaanden. Op dit moment is nog lastig in te schatten wat de precieze gevolgen daarvan zijn voor bijvoorbeeld premiestelling en het aanbod van het nabestaandenpensioen.

Er bestaan grote verschillen in uitkering bij overlijden vlak voor of vlak na de pensioendatum. Dit is een belangrijk aandachtspunt dat door een Anw-hiaatverzekering of een nabestaandenoverbruggingspensioen voor een deel kan worden ondervangen.

De regering gaat de mogelijkheid en de voordelen van een Anw-hiaatverzekering of een nabestaandenoverbruggingspensioen beter onder de aandacht brengen van sociale partners.

De regering gaat onderzoeken of er aanvullende mogelijkheden zijn om de pensioenopbouw voor zelfstandigen te verbeteren. Dit geldt zowel voor pensioenopbouw binnen de tweede als de derde pijler.

De regering zal een uitvoeringsmonitor naar de Tweede Kamer sturen aan het einde van de arbeidsvoorwaardelijke fase. Hierin wordt een overzicht van alle toegezegde administratieve verbeteringen opgenomen. In 2026 kan de regering zien of de implementatie van het nieuwe pensioenstelsel op tijd en verantwoord kan worden doorgevoerd.

De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen waarin de parlementaire advocaat of een vervanger moet analyseren wat de juridische risico’s en mogelijke aansprakelijkheid zijn bij invaren. Dit geldt voor: 

• de Staat; 
• pensioenfondsen; 
• werkgevers; en  
• het rechtsstelsel. 

Een groep zelfstandigen heeft in het verleden een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) afgesloten. Een deel van hen is arbeidsongeschikt geworden. Door de verhoging van de AOW-leeftijd is een AOW-AOV-hiaat ontstaan. De verzekering stopt eerder met uitkeren dan dat de zelfstandige de AOW-leeftijd bereikt. De regering moet hiervoor een compensatieregeling gaan maken.

De nieuwe geschilleninstantie wordt blijvend. Dit is wenselijk om een aantal redenen:

• De nieuwe geschilleninstantie kan een te grote werklast voorkomen voor de rechtspraak.
• De klachten die de nieuwe geschilleninstantie gaat beoordelen, gaan niet alleen over pensioenklachten tijdens de transitiefase, maar ook over klachten die daarna ontstaan.
• Er bestaat nog geen vergelijkbare geschilleninstantie voor klachten over pensioenen. De Ombudsman Pensioenen lijkt hierop, maar geeft adviezen die niet bindend zijn.
• Niet alle pensioenuitvoerders zijn aangesloten bij de Ombudsman Pensioenen, terwijl dit wel geldt voor de nieuwe geschilleninstantie.

Het partnerpensioen kan vrijwillig worden voortgezet na einde van de deelname, zodra de standaard uitloopdekking eindigt. Hiervoor is instemming vereist van de gewezen deelnemer. Pensioenuitvoerders sturen vervolgens jaarlijks een brief met de vraag of deze uitloopdekking wel of niet moet worden voortgezet. De pensioenuitvoerders stoppen deze vrijwillige dekking als ze geen reactie ontvangen. Er zullen mensen zijn die zich niet bewust zijn van deze stopzetting, bijvoorbeeld omdat ze de brief verkeerd lezen of niet openen. Daarom worden de gevolgen bij het ontbreken van een reactie gewijzigd van stopzetten naar voortzetten. Hiermee worden schrijnende gevallen voorkomen bij nabestaanden van gewezen deelnemers die in het verleden hebben gekozen voor vrijwillig voortzetten van partnerpensioen.

Daarnaast is geregeld dat gewezen deelnemers minimaal 15 jaar recht hebben om het partnerpensioen op risicobasis vrijwillig voort te zetten. Sociale partners kunnen de vrijwillige voortzetting ook voor een langere periode aanbieden. De gewezen deelnemer kan nog wel zelf kiezen voor een kortere periode.

In de laatste 15 jaar voor de AOW-leeftijd kan een deelnemer of gewezen deelnemer via de premie-uitkeringsovereenkomst een deel van de pensioenaanspraak omzetten in een vaste uitkering vanaf de pensioendatum. Deze mogelijkheid bestaat volgens het wetsvoorstel alleen bij verzekeraars, niet bij pensioenfondsen en PPI’s. Met dit amendement wordt mogelijk gemaakt dat de PPI een premie-uitkeringsovereenkomst aanbiedt. Een PPI mag geen vaste pensioenuitkering aanbieden. Daarom wordt met dit addendum geregeld dat de waarde van pensioenaanspraken die bij een PPI zijn opgebouwd, tussentijds op verzoek van de deelnemer mogen worden overgedragen aan een verzekeraar. De pensioenaanspraak kan vervolgens omgezet worden in een vaste uitkering vanaf de pensioendatum voordat de pensioendatum is bereikt.

De uitloopdekking voor het nabestaandenpensioen wordt op twee punten verbeterd:

• Sociale partners kunnen een uitloopperiode van 6 maanden in plaats van de standaardtermijn van 3 maanden afspreken na einde deelname aan de pensioenregeling.
• De uitloopdekking voor het nabestaandenpensioen geldt ook als een gewezen deelnemer vanwege ziekte niet in de Werkloosheidswet maar in de Ziektewet belandt. Dit geldt ook als de gewezen deelnemer eerst een uitkering ontvangt door de Werkloosheidswet en daarna door de Ziektewet of vanuit de Ziektewet in de Werkloosheidswet terechtkomt.

Het UPO blijft bestaan, omdat dit wenselijk is voor de begrijpelijkheid en vergelijkbaarheid van pensioenregelingen.

Pensioengegevens uit mijnpensioenoverzicht.nl kunnen worden gedeeld met de pensioenuitvoerder als de deelnemer dit wil. De pensioenuitvoerder heeft hierdoor een vollediger beeld van de pensioenopbouw van de deelnemer en kan hierdoor betere keuzebegeleiding bieden. Gegevensdeling kan niet worden verplicht door de pensioenuitvoerder.

Het kabinet gaat de volgende doelen van het nieuwe pensioenstelsel monitoren:

• Eerder perspectief op een koopkrachtig pensioen.
• Het pensioen wordt transparanter en persoonlijker.
• Het pensioenstelsel sluit beter aan bij de ontwikkelingen in de maatschappij en op de arbeidsmarkt.

Het behalen van deze drie doelen is namelijk belangrijk om het vertrouwen van burgers in het pensioenstelsel terug te winnen of te behouden.

De risicodelingsreserve mag worden gevuld met premies of bij invaren. Het wordt daarnaast mogelijk gemaakt om de risicodelingsreserve te vullen op een later moment. De inleg in de risicodelingsreserve kan ook uitgesteld worden tot het moment waarop de uitkering ingekocht wordt. Pensioenfondsen krijgen hierdoor meer mogelijkheden om eventuele tegenvallers op te vangen tijdens de uitkeringsfase. Dit is ook mogelijk bij de inkoop van een variabele uitkering.

Het recht op waardeoverdracht wordt gepauzeerd tijdens een deel van de transitie. Hiermee wordt voorkomen dat het voor de deelnemer toch al ingewikkelde proces nog ingewikkelder wordt.

Zijn beide pensioenuitvoerders nog niet ingevaren of hebben zij aangegeven dat niet te gaan doen? Dan kunnen waardeoverdrachten nog wel plaatsvinden. Zijn beide betrokken pensioenuitvoerders ingevaren? Dan herleeft het recht op individuele waardeoverdracht direct na het invaren.

Pensioenfondsen moeten op het pensioenoverzicht inzicht bieden in de volgende extra gegevens:

• opbouw vanuit werkgevers- en werknemerspremies;
• de totale ingelegde premies; en
• de behaalde rendementen.

Pensioenfondsen worden opgeroepen om de vergelijkbaarheid van de gegevens zo eenvoudig mogelijk te maken. Inzicht in deze gegevens vergroot de vergelijkbaarheid van pensioenregelingen en daarmee het draagvlak.

Pensioenfondsen met dekkingsgraden boven de 110% krijgen extra ruimte om af te wijken van de standaardregel bij indexeren. Voorwaarde hiervoor is dat deelnemers minimaal 95% van de uitkomst van de standaardregel krijgen toebedeeld. Dit geldt nadat eventueel een solidariteitsreserve, een risicodelingsreserve of een compensatiedepot is gevuld.

Op 1 januari 2028 moet het aantal werknemers dat geen pensioen opbouwt zijn gehalveerd vergeleken met het aantal in 2019. De ontwikkeling van de witte vlek wordt niet alleen in 2025 en 2028 maar ook in 2022, 2024, 2026 en 2027 gemeten. Uiterlijk op 1 oktober van de daaropvolgende jaren wordt door het CBS gerapporteerd over de uitkomsten van de metingen. In 2025 vindt een tussenevaluatie plaats. Wordt de doelstelling mogelijk niet behaald? Dan onderzoekt het kabinet aanvullende maatregelen, waaronder een algemene pensioenplicht.

Uit de eindrapportage in 2028 moet blijken of de doelstelling ten aanzien van de witte vlek is behaald. Zo niet, dan moet de regering aanvullende maatregelen nemen en onderzoekt het kabinet een algemene pensioenplicht.

Aan premie-uitkeringsovereenkomsten wordt de mogelijkheid van beleggingsvrijheid toegevoegd. De beleggingsvrijheid is hiermee hetzelfde als bij een flexibele premieovereenkomst. Een pensioenuitvoerder mag daardoor ook in een premie-uitkeringsovereenkomst aan de (gewezen) deelnemer de mogelijkheid aanbieden om de verantwoordelijkheid voor de beleggingen over te nemen.

De startleeftijd voor pensioenopbouw is voor alle pensioenregelingen verlaagd van 21 jaar naar 18 jaar sinds 1 januari 2024. Het verlagen van de toetredingsleeftijd past bij het doel om de witte vlek te halveren en bij het streven naar een gelijkwaardig arbeidsvoorwaardenpakket voor alle werkenden.

De mogelijkheid van het gebruiken van een wachttijd bij pensioenopbouw is afgeschaft sinds 1 juli 2023. Om de administratieve lasten voor werkgevers die gebruikmaken van uitzendkrachten en voor de pensioenuitvoerders te beperken, blijft een drempelperiode van 8 weken wel toegestaan. Bij een drempelperiode worden deelnemers uit de uitzendbranche na afloop van die periode met terugwerkende kracht alsnog opgenomen in de pensioenregeling.

In de flexibele premieregeling is een contract mogelijk met individuele opbouw en een collectieve regeling in de uitkeringsfase. Dit maakt het makkelijker om het pensioen voor iedereen gelijk aan te passen. Deze mogelijkheid is voor gepensioneerden ook wenselijk in de solidaire premieregeling.

Het is daarvoor wel nodig om de opbrengsten die elk jaar voor een persoon zijn gereserveerd een beetje aan te passen. Dit zorgt ervoor dat de uitkeringen voor iedereen hetzelfde kunnen zijn. Deze vorm van een collectieve uitkeringsfase is al toegestaan in pensioenen die zijn gebaseerd op de Wet verbeterde premieregeling.

De regering gaat in overleg met sociale partners over voortzetting en verruiming van de Regeling voor Vervroegde Uittreding (RVU) of een vergelijkbare regeling voor lagere inkomens. Voor lager betaalden is deze regeling namelijk gunstiger dan het bedrag ineens. De RVU wordt vanaf 31 december 2025 afgeschaft.

De regering start een onderzoek naar de vraag hoe de achterblijvende pensioenopbouw van vrouwen in het nieuwe pensioenstelsel kan worden weggenomen in vergelijking tot de pensioenopbouw van mannen. Er zijn nu te weinig mogelijkheden om de pensioenopbouw voort te zetten als iemand minder gaat werken om voor kinderen te zorgen.

De regering gaat in overleg met sociale partners over de mogelijkheden om langer door te werken na de AOW-leeftijd. Bijna gepensioneerden moeten beter weten welke mogelijkheden er zijn en welke financiële voordelen doorwerken heeft.

APPA is de afkorting voor de Algemene pensioen- en uitkeringswet politieke ambtsdragers. Deze wet regelt het pensioen en de sociale zekerheid van onder andere ministers, staatssecretarissen, leden van de Tweede Kamer, burgemeesters en wethouders. De Wtp wijzigt de APPA niet, maar die behoefte is er wel. Daarom zal de regering een voorstel indienen om de APPA-regelingen om te vormen tot een fonds. Vervolgens kunnen de opgebouwde aanspraken worden ingevaren in het nieuwe pensioenstelstel.

De nieuwe externe geschilleninstantie moet onafhankelijk functioneren. Deze externe geschilleninstantie moet daarnaast laagdrempelig zijn, snel duidelijkheid bieden en van hoge kwaliteit zijn. De geschillen tussen een deelnemer en een pensioenfonds moeten bij voorkeur als een bindend advies worden uitgesproken, behalve als de deelnemer dit niet wil. Verder moet de externe geschilleninstantie kunnen bemiddelen.

In de Wtp is nu geregeld dat de dekking voor partnerpensioen voor pensioendatum vrijwillig door een deelnemer kan worden voortgezet. Over het wezenpensioen is nog niets geregeld. Via een nieuw wetsvoorstel wordt geregeld dat pensioenuitvoerders ook moeten aanbieden dat het wezenpensioen vrijwillig kan worden voortgezet.

Alleen als de deelnemer zelf aangeeft geen behoefte te hebben aan het voortzetten van het partner- en wezenpensioen stopt de pensioenuitvoerder de verzekering voor het partner- en wezenpensioen. Via een nieuw wetsvoorstel zal de regering als standaardoptie in de wet opnemen dat het partner- en wezenpensioen standaard wel vrijwillig wordt voortgezet aan het einde van het dienstverband.

Er geldt voor het nieuwe fiscale pensioenkader geen wettelijk maximum voor de hoogte van de uitkeringen van een partnerpensioen bij overlijden op of na pensioendatum. Vanuit fiscaal oogpunt is alleen nog de hoogte van de premie-inleg gemaximeerd onder het nieuwe fiscale pensioenkader. De hoogte van de aan te kopen partnerpensioenuitkeringen wordt fiscaal niet getoetst. Een ingegaan partnerpensioen mag hierdoor zowel bij overlijden voor als na pensioendatum worden aangepast aan de loon- of prijsontwikkeling zonder fiscale toetsing.

In het nieuwe pensioenstelsel mag een partnerpensioen voor pensioendatum niet meer bedragen dan 50% van het laatstgenoten pensioengevend loon. Behoudt iemand een partnerpensioen dat is opgebouwd vóór de inwerkingtreding van de Wtp? Dan telt dat partnerpensioen niet mee voor het bepalen van deze fiscale grens. Het fiscale pensioenkader zoals dat gold vóór de invoering van de Wtp, blijft van toepassing op aanspraken die zijn opgebouwd met toepassing van dat kader, maar heeft geen invloed op het nieuw verzekerde partnerpensioen. Daarmee mag dus het maximale partnerpensioen worden overschreden. Daarnaast wordt het overschrijden van het maximale partnerpensioen nog steeds toegestaan als dit gebeurt door uitruil van pensioensoorten.

De 50%-grens blijft wel relevant in de volgende gevallen:

• Het opgebouwd partnerpensioen waarop het oude fiscale pensioenkader van toepassing was wordt omgezet in aanspraken waarop het fiscale pensioenkader van de Wtp van toepassing is.
• De pensioenaanspraken zijn verzekerd bij een eigenbeheerlichaam.

Met de inwerkingtreding van de Wtp is in de Wet op de loonbelasting 1964 een uiterste moment opgenomen waarop een ouderdomspensioen vervroegd mag ingaan. Het ouderdomspensioen mag niet eerder vervroegd worden dan op de eerste dag van de kalendermaand waarin de leeftijd wordt bereikt die 10 jaar lager is dan de voor het betreffende kalenderjaar geldende AOW-leeftijd. Hierop gelden twee uitzonderingen:

• Voor pensioenregelingen waarin (gewezen) werknemers eerder dan 10 jaar voor de AOW-leeftijd geacht worden met pensioen te gaan geldt die eerdere ingangsdatum. Dat is strikt genomen geen vervroegen. Er hoeft geen sprake te zijn van het daadwerkelijk verminderen van de arbeidsduur.
• Wordt de arbeidsduur wel verminderd, bestaat geen intentie om de activiteiten later te hervatten en zijn de regels van het oude fiscale pensioenkader van toepassing? Dan mag nog steeds meer dan 10 jaar voor de geldende AOW-leeftijd het ouderdomspensioen ingaan als de pensioenregeling dit toelaat.

Voor het recht op premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid is overgangsrecht opgenomen. Een premie mag vanwege arbeidsongeschiktheid door een verzekeraar of gesloten pensioenfonds worden vrijgesteld op basis van het fiscale pensioenkader en de pensioenregeling van vóór de invoering van de Wtp. Dan moet wel zijn voldaan aan een van de volgende voorwaarden:

• De premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid is gestart voor 1 juli 2023.
• Het recht op premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid ontstond tijdens de transitieperiode waarin gebruik wordt gemaakt van het overgangsrecht.
• De premievrijstelling werd toegekend uiterlijk binnen twee jaar na afloop van de transitieperiode omdat de arbeidsongeschikte werknemer vanwege een aflopend tijdelijk arbeidscontract nooit deelnam aan een pensioenregeling die voldoet aan het nieuwe fiscale pensioenkader.

De Wtp gaat uit van vlakke, leeftijdsonafhankelijke premiepercentages. Op basis van overgangsrecht mogen twee soorten bestaande pensioenregelingen een leeftijdsafhankelijke pensioenpremie behouden, namelijk:

• Premieovereenkomsten met een progressieve premiestaffel.
• Uitkeringsovereenkomsten met een met de leeftijd oplopende premie uitgevoerd door een verzekeraar.

Naast de voornoemde kenmerken moet de pensioenregeling al bestaan op 30 juni 2023 om gebruik te kunnen maken van het overgangsrecht. De datum is een duidelijke scheidslijn, maar soms is er sprake van een combinatie van regelingen met voornoemde kenmerken. Afhankelijk van hoe de combinatie van regelingen is overeengekomen en of een deelnemer ook daadwerkelijk te maken heeft met een leeftijdsafhankelijke premie kan wel of geen gebruik worden gemaakt van het overgangsrecht.

In het volgende voorbeeld is gebruikmaken van het overgangsrecht toegestaan:

• Er is sprake is van een premieregeling die bestaat uit twee delen: een basisdeel en een vrijwillig deel. Het basisdeel kent voor alle deelnemende werknemers een premie op basis van een vlak, leeftijdsonafhankelijk percentage. Het vrijwillig bijspaardeel kent een progressieve premiestaffel. Beide delen zijn ondergebracht bij dezelfde pensioenuitvoerder, maar niet iedereen neemt deel aan de vrijwillige regeling met de progressieve premiestaffel. Toch mogen alle deelnemers gebruikmaken van het overgangsrecht, ook de deelnemers die niet deelnemen aan de vrijwillige regeling. Het gaat hier namelijk om één pensioenregeling.

In het volgende voorbeeld is het overgangsrecht voor een deel van de deelnemers wel en voor en ander deel van de deelnemers niet van toepassing:

• Er is sprake van een pensioenregeling die bestaat uit twee delen: een basisdeel en een excedentdeel. Het basisdeel kent een vlakke, leeftijdsonafhankelijke premie tot aan een maximum salaris uitgevoerd door een pensioenfonds. Het excedentdeel kent een leeftijdsafhankelijke premie vanaf het maximum salaris van het basisdeel en wordt uitgevoerd door een verzekeraar. In deze situatie is het overgangsrecht alleen van toepassing voor de werknemers die op de dag voordat voor nieuwe deelnemers een WTP-pensioenregeling met een vlakke, leeftijdsonafhankelijke premie wordt ingevoerd al daadwerkelijk pensioen opbouwden in het verzekerde excedentdeel van de pensioenregeling. Het overgangsrecht is dus ook van toepassing op nieuwe deelnemers die pensioen gaan opbouwen na 30 juni 2023, maar voordat een pensioenregeling met een vlakke, leeftijdsonafhankelijke premie is ingevoerd. De door de verzekeraar uitgevoerde excedentregeling wordt gezien als een afzonderlijke regeling.

In het volgende voorbeeld is het overgangsrecht niet meer van toepassing:

• Er is sprake van een pensioenregeling op basis van leeftijdsafhankelijke premies voor bestaande werknemers en een voor nieuwe werknemers een pensioenregeling met een vlakke, leeftijdsonafhankelijke premie. Als een bestaande werknemer die de minimale toetredingsleeftijd nog niet had bereikt, was er voor deze werknemer op de dag voordat voor nieuwe deelnemers een pensioenregeling met een vlakke, leeftijdsonafhankelijke premie wordt ingevoerd geen sprake van het daadwerkelijk opbouwen van pensioen in een pensioenregeling op basis van progressieve premies. Het overgangsrecht is daarom niet van toepassing voor deze werknemer.

Wijzigingen van de fiscale begrenzingen gelden niet gelden voor pensioenaanspraken die zijn opgebouwd voordat die wijzigingen werden ingevoerd of zijn opgebouwd op basis van het overgangsrecht. Voorwaarde is dat deze pensioenaanspraken niet zijn ingevaren of overgedragen naar een premieovereenkomst waarvoor het fiscale pensioenkader van de Wtp geldt. Hierop geldt één uitzondering: wijzigingen van de fiscale begrenzingen die in het voordeel zijn van de (gewezen) werknemer mogen ook worden toegepast op pensioenaanspraken waarop dat fiscaal kader niet van toepassing is.

Een nettopensioenregeling die op 30 juni 2023 al bestond, hoeft vooralsnog niet te voldoen aan het nieuwe fiscale pensioenkader. Een nieuwe nettopensioenregeling of een bestaande nettopensioenregeling die na 30 juni 2023 wordt omgezet naar het nieuwe fiscale pensioenkader moet daar wel aan voldoen. Dan geldt het maximale premiepercentage vermenigvuldigd met de nettofactor. Omdat de pensioenregeling een vrijwillig karakter heeft blijft het wel mogelijk om leeftijdsafhankelijke premies te hanteren, maar voor die premies geldt dan wel het fiscale maximum van het nieuwe fiscale pensioenkader.

Pensioenregelingen die op 30 juni 2023 al bestonden, hoeven niet meteen te voldoen aan het nieuwe fiscale pensioenkader. Er geldt een transitieperiode voor de aanpassing van een op 30 juni 2023 bestaande pensioenregeling aan het nieuwe fiscale pensioenkader. Tijdens deze transitieperiode kunnen op 30 juni 2023 bestaande pensioenregelingen in fases worden aangepast aan het nieuwe pensioenkader. Bijvoorbeeld door het partnerpensioen bij overlijden voor de pensioendatum al te verzekeren zonder rekening te houden met dienstjaren of een AOW-franchise. Pas zodra alle aanpassingen zijn verwerkt is toetsing aan het oude fiscale pensioenkader niet meer vereist. Tot die tijd moet per deelnemer worden getoetst of de nieuwe toezegging blijft binnen de begrenzingen van het partnerpensioen bij overlijden voor pensioendatum in het oude fiscale pensioenkader.

Uitkeringen uit een arbeidsongeschiktheidspensioen kunnen onder de werking van de Wtp in hoogte variëren, vooral bij pensioenfondsen. Wijzigingen in de mate van arbeidsongeschiktheid zijn altijd nog relevant, maar nieuw is dat ook de ontwikkeling van de levensverwachting, de behaalde sterfteresultaten of de behaalde beleggingsresultaten van invloed kunnen zijn. Het arbeidsongeschiktheidspensioen gaat dan niet uit boven hetgeen naar maatschappelijke opvattingen redelijk is. Voorwaarde is wel dat er niet een arbeidsongeschiktheidspensioen wordt verzekerd waarvan de eerste uitkering al uitstijgt boven het laatstverdiende loon.

De wijziging van het fiscale pensioenkader kan veroorzaken dat deelnemers minder pensioen opbouwen. Hiervoor mag binnen de pensioenregeling een compensatie worden aangeboden. Daartoe is het fiscaal maximum met 3% uitgebreid. De fiscaal maximale premie is op dit moment 30% van de pensioengrondslag. Afhankelijk van wat daadwerkelijk is toegezegd, wijzigt de ruimte voor compensatie:

• Als de pensioenregeling voorziet in een compensatie, dan mag dit maximum met 3% worden verhoogd als de toezegging een vlakke staffel van 30% behelst.
• Stel dat volgens het pensioenreglement de ingelegde premie voor ouderdomspensioen en partnerpensioen bij overlijden op of na pensioendatum 25% bedraagt, dan mag de compensatiepremie maximaal 8% bedragen (33% minus 25%).

Het bedrag dat een individuele deelnemer uiteindelijk aan compensatie ontvangt binnen zijn pensioenregeling hoeft niet getoetst te worden. Het is aan sociale partners om de compensatie gericht in te zetten.

Tijdens die transitieperiode blijven op de pensioenregelingen die 30 juni 2023 al bestonden het oude fiscale pensioenkader van toepassing. In het nieuwe fiscale pensioenkader is op een andere wijze invulling gegeven aan de manier waarop een pensioentekort uit het verleden kan worden hersteld, namelijk via een reserveringsruimte voor de in een eerder jaar onbenutte fiscale premieruimte. Deze reserveringsruimte geldt alleen voor dienstjaren, waarin pensioenopbouw heeft plaatsgevonden op basis van het nieuwe fiscale pensioenkader. Gedurende de transitieperiode waarin nog pensioen wordt opgebouwd met toepassing van het oude fiscale pensioenkader mag nog inhaal of inkoop worden toegepast op basis van de systematiek van dat oude fiscale pensioenkader. Dit geldt voor alle dienstjaren, zowel van vóór als na de inwerkingtreding van de Wtp.

Zodra een pensioenregeling is aangepast aan het nieuwe fiscale pensioenkader is inhaal en inkoop van onbenutte fiscale ruimte niet meer mogelijk. Dan is een eventueel pensioentekort voor de dienstjaren vóór het inwerkingtreden van de Wtp niet meer in te halen of in te kopen.

Als de pensioenregeling voorziet in een vlakke premie die lager is dan de fiscaal maximale premieruimte, kan de deelnemer vrijwillig pensioen aanvullen. Dit moet dan wel door de werkgever en de pensioenuitvoerder mogelijk worden gemaakt. Hoeveel pensioen maximaal kan worden aangevuld is ook afhankelijk van of de pensioenregeling een compensatieregeling kent. De aan een deelnemer toebedeelde compensatie heeft daar geen invloed op. De maximale bijspaarpremie is het verschil tussen de compensatiepremie afgetopt op 3% + het fiscaal maximale premiepercentage (nu 30%) en het in de pensioenregeling daadwerkelijk toegezegde percentage aan compensatiepremie + vast percentage voor de basisregeling.

De fiscale begrenzing van het partnerpensioen bij overlijden voor de pensioendatum is onder de Wtp maximaal 50% van het laatstgenoten pensioengevend loon. Het CAP heeft de vraag beantwoord of de hoogte van het partnerpensioen ook mag worden uitgedrukt in een percentage van de pensioengrondslag. Dit is het pensioengevend loon verminderd met een AOW-franchise.

Het CAP stelt dat de hoogte van het partnerpensioen bij overlijden voor pensioendatum ook mag worden uitgedrukt in een percentage van de pensioengrondslag. Ook mag een deel van het loon als pensioengevend loon worden uitgesloten. Dit mag zolang er rekening wordt gehouden met de maximale begrenzing van 50% van het laatstgenoten pensioengevend loon.

Hierbij wordt wel opgemerkt dat er in de Wtp expliciet is gekozen voor een partnerpensioen bij overlijden voor pensioendatum dat is gebaseerd op een percentage van het laatstgenoten pensioengevend loon door de volgende voordelen:

• eenvoudiger om te communiceren;
• sluit beter aan bij het te vervangen inkomen;
• vooral partners van werknemers met lagere inkomens hebben hier voordeel van.

Wil een werkgever de kosten van een persoonlijk pensioenadvies voor zijn rekening nemen voor zijn werknemers? Dan zijn deze kosten belast loon volgens een Kennisgroep van de Belastingdienst.

Betaalt een werkgever de kosten voor persoonlijk pensioenadvies voor de werknemer? Dan wordt die vergoeding belast als loon. Er is namelijk voldaan aan de voordeelseis, verstrekkingseis en causaliteitseis die hierbij geldt.

Zegt een werkgever toe dat een werknemer algemene voorlichting kan krijgen van een pensioenadviseur over de pensioenregeling via het arbeidsvoorwaardenpakket? En worden deze kosten door de werkgever aan de pensioenadviseur betaalt? Dan zijn dit zuivere werkgeverskosten en is geen sprake van belast loon.

Biedt de pensioenuitvoerder extra diensten aan de werknemers aan en worden hiervoor aan de werkgever kosten doorbelast vanuit een uitvoeringsovereenkomst? Dan zijn dit zuivere werkgeverskosten. Voor de werknemer vormt dit geen belast loon voor zover dit geen persoonlijk pensioenadvies is.

Het is nieuw dat zelfstandigen zich aan kunnen sluiten bij een pensioenregeling in de tweede pijler. De keuze hiervoor is vrijwillig.

Een pensioenuitvoerder is niet verplicht om een pensioenregeling aan te bieden aan zelfstandigen in de tweede pijler volgens de experimenteerwetgeving.

Gaat een pensioenuitvoerder een pensioenregeling uitvoeren voor zelfstandigen in de tweede pijler? Dan moet de pensioenuitvoerder hiervan een melding doen bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) door een meldplicht. Het ministerie van SZW geeft de melding vervolgens door aan de AFM en DNB. De pensioenuitvoerder moet rekening houden met de belangen van de zelfstandigen in de aangeboden pensioenregeling.

Bedrijfstakpensioenfondsen en ondernemingspensioenfondsen mogen alleen een pensioenregeling volgens de experimenteerwetgeving aanbieden aan zelfstandigen die werken binnen het bereik van het bedrijfstakpensioenfondsen of het ondernemingspensioenfonds. Het toetsmoment van de werkingssfeer is bij de start van de deelname van de zelfstandige aan de pensioenregeling.

Pensioenuitvoerders mogen zelfstandigen zelf benaderen om deel te nemen aan een pensioenregeling in de tweede pijler volgens de experimenteerwetgeving. De volgende voorwaarden gelden:

• De zelfstandige valt onder de werkingssfeer van het bedrijfstakpensioenfonds.
• De zelfstandige is al bekend bij de pensioenuitvoerder als gewezen deelnemer.

De zelfstandige moet de volgende informatie krijgen voordat hij deelneemt aan een pensioenregeling in de tweede pijler:

• de hoogte van de premie;
• de uiteindelijke hoogte van de uitkering in een optimistisch, verwacht en pessimistisch scenario;
• het soort pensioencontract;
• de risico’s voor de zelfstandige;
• de kosten voor de zelfstandige, zoals de uitvoeringskosten per jaar;
• de afspraken over de verdeling van de solidariteitsreserve of de risicodelingsreserve;
• het is niet mogelijk om de gestorte premie tussentijds op te nemen;
• de zelfstandige wordt gewezen op de fiscale gevolgen van deelname aan de pensioenregeling;
• de gevolgen van deelname aan het experiment; en
• de gevolgen van het einde van het experiment.

Bouwt een zelfstandige pensioen op via de tweede pijler? Dan gelden dezelfde voorwaarden om voor de omkeerregel in aanmerking te komen als voor werknemers.

Bouwt een zelfstandige pensioen op in de derde pijler? Dan gelden de gebruikelijke regels, zoals voor de berekening van de jaarruimte.

Wordt het experiment beëindigd door de wetgever, de pensioenuitvoerder of de zelfstandige? Dan blijft het opgebouwde pensioen staan bij de pensioenuitvoerder tot een uitkering mogelijk is volgens het pensioenreglement. Verder moet de zelfstandige informatie krijgen over onder andere:

• de gevolgen van de beëindiging;
• over afkoop als dat relevant is;
• over de keuzes die volgens het pensioenreglement mogelijk zijn, zoals vrijwillige voorzetting voor maximaal 10 jaar; en
• over de waardeoverdracht.

De nieuwe regels over keuzebegeleiding gelden ook voor pensioenuitvoerders die pensioen in de tweede pijler aanbieden aan zelfstandigen.

De experimenten mogen maximaal 5 jaar duren. Mogelijk wordt de experimenteerwetgeving hierna verlengd of structureel opgenomen in de wet.

Het experiment mag naast opbouw van pensioen ook een dekking voor overlijden en arbeidsongeschiktheid bevatten. Dan gelden dezelfde regels voor bijvoorbeeld het partnerpensioen en arbeidsongeschiktheidspensioen, zoals voorgesteld in de Wet toekomst pensioenen.

De brutobedragen voor de basispensioenregeling en de nettobedragen voor de vrijwillige nettopensioenregeling moeten nog steeds gescheiden blijven in de administratie van pensioenuitvoerders. Het is alleen mogelijk om deel te nemen aan de nettopensioenregeling als de persoon ook deelneemt aan de basispensioenregeling.

Door het nieuwe pensioenstelsel wijzigen de volgende voorwaarden voor het aanbieden van een nettopensioenregeling:

• De inrichting van het nettopensioen moet inhoudelijk aansluiten bij de basispensioenregeling. Heeft de basispensioenregeling een solidariteitsreserve? Dan moet de nettopensioenregeling ook een solidariteitsreserve hebben met dezelfde regels.
• Heeft de basispensioenregeling geen risicodelingsreserve? Dan moet de werkgever 10% bijdragen aan de vrijwillige pensioenvoorziening, zodat de nettopensioenregeling voldoende collectiviteit en solidariteit toevoegt.

De pensioenuitvoerder moet de deelnemer op tijd informeren over de keuzemogelijkheid voor een vaste of variabele pensioenuitkering op het voorlopig keuzemoment. De pensioenuitvoerder kan dan rekening houden met de beleggingen door de keuze van de deelnemer.

De deelnemer moet onder andere over de volgende onderdelen geïnformeerd worden:

• wat de keuze betekent;
• wat de gevolgen zijn van de keuze, zoals voor de risicodelingsreserve als deze aanwezig is;
• welke risico’s gelden;
• het te bereiken pensioen in een optimistisch, verwacht en pessimistisch scenario;
• de volatiliteit bij een variabele pensioenuitkering;
• of shoprecht aangeboden wordt; en
• of het mogelijk is om offertes op te vragen bij andere pensioenuitvoerders.

Biedt de pensioenuitvoerder een deels vaste en een deels variabele uitkering aan? Dan moet de pensioenuitvoerder de hoogte van de uitkering laten zien in het meest gunstige scenario voor de deelnemer. De hoogte van de uitkering moet aansluiten bij de risicohouding van de deelnemer.

Heeft de deelnemer een premie-uitkeringsovereenkomst? Dan gelden dezelfde informatieverplichtingen als bij andere pensioenuitkeringen. Ook moet de deelnemer informatie krijgen of er moet een vaste pensioenuitkering worden aangeboden.

Wijzigt er iets in de solidariteitsreserve of risicodelingsreserve wat van invloed is op de uitkering van de deelnemer? Dan informeert de pensioenuitvoerder de deelnemer hierover periodiek.

De pensioenuitvoerder moet op zijn website informatie geven over het beleggingsbeleid en de beleggingsresultaten.

Voldoet een vereniging van pensioengerechtigden of van gewezen deelnemers aan de voorwaarden uit de wet? Dan heeft deze vereniging hoorrecht. Dit betekent dat de vereniging mag reageren op het transitieplan. De vereniging moet zichzelf aanmelden bij de pensioenuitvoerder om gebruik te kunnen maken van het hoorrecht.

Sinds 1 januari 2020 is de AOW-leeftijd minder snel omhooggegaan. Dit komt door afspraken in het pensioenakkoord. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Wet temporisering verhoging AOW-leeftijd.

De AOW-leeftijd is:

De levensverwachting blijft gekoppeld aan de AOW-leeftijd en pensioenrichtleeftijd, maar op een andere manier. Nu is het zo dat als de levensverwachting stijgt met 1 jaar, de AOW-leeftijd en pensioenrichtleeftijd ook met 1 jaar stijgen. Vanaf 2026 wordt dit soepeler. Dan zorgt 1 jaar langer leven ervoor dat de AOW-leeftijd en pensioenrichtleeftijd met 8 maanden stijgen. De AOW-leeftijd en pensioenrichtleeftijd stijgen dan dus minder snel dan de levensverwachting.

Een aantal wijzigingen in het pensioenstelsel moet zorgen voor meer flexibiliteit en keuzevrijheid. Hierdoor komen meer mogelijkheden voor:

• gedeeltelijke afkoop (bedrag ineens);
• een vrijstelling van de RVU-heffing; en
• verlofsparen.

Vanaf 1 januari 2025 is het mogelijk om een bedrag ineens op te nemen van het ouderdomspensioen. De vrijstelling van de RVU-heffing en de extra mogelijkheden bij het verlofsparen zijn ingegaan en werken terug tot 1 januari 2021.

Krijgt een pensioenuitvoerder het verzoek voor een bedrag ineens? Dan moet de pensioenuitvoerder hieraan meewerken. Het bedrag mag vrij worden besteed. Denk hierbij aan een aflossing op de eigenwoningschuld, een verbouwing aan de eigen woning of zelfs aan een vakantie.

Hierbij gelden de volgende voorwaarden:

• Iedereen krijgt het recht om maximaal 10% van het opgebouwde ouderdomspensioen als bedrag ineens op te nemen op de ingangsdatum van het pensioen. Het bedrag ineens is een percentage van maximaal 10% per opgebouwd ouderdomspensioen per pensioenuitvoerder. Een deelnemer mag dus ook minder dan 10% als bedrag ineens opnemen.
• Het bedrag ineens gebeurt eenmalig op de ingangsdatum van het pensioen. De enige uitzondering hierop is deeltijdpensioen. Gaat een klant bijvoorbeeld voor 30% met deeltijdpensioen? Dan geldt een bedrag ineens van maximaal 10% over deze eerste 30%. Gaat een klant later volledig met pensioen? Dan geldt een bedrag ineens van maximaal 10% over de laatste 70%. Heeft een klant bij de eerste ingangsdatum van het deeltijdpensioen minder dan 10% aan bedrag ineens opgenomen? Dan mag de klant dit gemiste percentage niet inhalen op een later ingangsmoment van het pensioen.
• Maakt de deelnemer gebruik van een bedrag ineens? Dan mag de deelnemer niet meer kiezen voor een hoog-laagpensioen, omdat de pensioenuitkering dan te laag wordt.
• Na het bedrag ineens moet de jaarlijkse pensioenuitkering meer bedragen dan de afkoopgrens.
• Zorgt het bedrag ineens voor een verlaging van het partnerpensioen? Dan moet de partner toestemming geven voor het bedrag ineens.

Uitstelmogelijkheid

Gaat een deelnemer met pensioen? Dan spreken de deelnemer en pensioenuitvoerder samen het moment af waarop de deelnemer een bedrag ineens wil ontvangen. Dit kan op de volgende momenten:

• tegelijk met de eerste uitbetaling van de pensioenuitkering; of
• in de maand januari van het jaar nadat de deelnemer de AOW-leeftijd heeft bereikt. Dit laatste is bedoeld om maatwerk te kunnen bieden aan een deelnemer. De deelnemer hoeft dan geen AOW-premie te betalen over het bedrag ineens.

Doelgroep uitgestelde betaling

Alleen de volgende deelnemers kunnen gebruikmaken van de uitgestelde betalingsmogelijkheid:

• De pensioeningangsdatum ligt in de maand waarin de deelnemer de AOW-leeftijd bereikt.
• De pensioeningangsdatum ligt op de eerste dag van de maand na de maand waarin de deelnemer de AOW-leeftijd bereikt.

Gaat een deelnemer voor de AOW-leeftijd met pensioen? Dan kan deze deelnemer dus geen gebruikmaken van de uitgestelde betaling van het bedrag ineens.

Hoe korter de periode tussen het bereiken van de AOW-leeftijd en een bedrag ineens, hoe makkelijker de regeling is voor deelnemers. Ook heeft de deelnemer dan minder kans op life-events. De deelnemer kan namelijk te maken krijgen met life-events tussen de pensioeningangsdatum en de datum van uitbetaling van het bedrag ineens.

De Stichting van de Arbeid heeft een onderzoeksrapport gepresenteerd over de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen. Met dit rapport kan het kabinet een wetsvoorstel gaan uitwerken.

De volgende verzekeringskenmerken worden voorgesteld door ook het kabinet:

Het voorstel is dat de verzekering wordt aangeboden door het UWV, waarbij de Belastingdienst de premies ontvangt. Op deze manier kan het UWV actief helpen met de re-integratie van de zelfstandige. Een zelfstandige heeft de keuzevrijheid om een soortgelijke of aanvullende verzekering af te sluiten bij een verzekeraar.

De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft aangegeven wat al uitgewerkt is over de verplichte AOV voor zelfstandigen.

De minister gaat uit van het advies van de Stichting van de Arbeid bij het uitwerken van de AOV-verplichting. De minister heeft een aantal hoofdonderwerpen vastgesteld die nog verder uitgewerkt moeten worden.

Het UWV en de Belastingdienst hebben aangegeven dat het innen van premie lastig is door de verschillen in de doelgroep. De minister gaat dit makkelijker maken door het idee verder uit te werken van een eenvoudige verzekering. In deze eenvoudige verzekering zijn weinig keuzemogelijkheden en uitzonderingen voor de verzekerde.

De minister heeft aangegeven dat er overgangsrecht komt voor zelfstandigen die nu een private verzekering hebben, zodat zij niet hoeven over te stappen naar een publieke verzekering.

De uitkering en de manier waarop uitgekeerd wordt, gaat zoveel mogelijk lijken op hoe dit gaat bij de WIA. Sluit de WIA niet goed aan, omdat het om zelfstandigen gaat? Dan wordt gekeken naar de oude Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ).

De uitkering zou hierdoor de volgende vorm hebben:

• Vanaf 18 jaar kan het recht op een uitkering ontstaan tot aan de AOW-leeftijd.
• Het minimumpercentage arbeidsongeschikt voor het ontvangen van een uitkering is 35%. Dit geldt na de wachttijd.
• Voor de hoogte van de uitkering wordt gekeken naar het inkomen in het kalenderjaar voordat de zelfstandige ziek werd. Is dit ongunstig voor de zelfstandige, omdat hij toevallig een financieel slecht jaar had? Dan wordt gekeken naar het gemiddelde inkomen in de afgelopen 5 jaar voordat de zelfstandige ziek werd.
• De uitkering is maximaal 100% van het wettelijk minimumloon.
• Komt de uitkering onder het sociaal minimum uit? Dan wordt deze door het UWV aangevuld tot aan het bijstandsniveau. De uitkering en de aanvulling samen kunnen niet hoger zijn dan het inkomen dat is gebruikt voor het vaststellen van de uitkering.

De minister moet nog onderzoeken hoe de uitkering gaat bij een zelfstandige die ziek wordt als hij nog geen volledig kalenderjaar heeft gewerkt en ziek wordt.

Voor het bepalen of een zelfstandige een uitkering mag ontvangen, wordt gebruik gemaakt van het Claimbeoordelings- en Borgingssysteem (CBBS). Dit systeem wordt ook gebruikt bij de WIA. Hiermee kan een schatting gemaakt worden van het inkomensverlies van een zelfstandige om zo de mate van arbeidsongeschiktheid te kunnen bepalen.

De minister laat een onderzoek uitvoeren hoe ook zelfstandigen toegang kunnen krijgen tot een bedrijfsarts en arbozorg. Het doel van het onderzoek is om arbeidsongeschiktheid bij zelfstandigen beter te kunnen voorkomen en om zelfstandigen na arbeidsongeschiktheid sneller aan het werk te krijgen.

De uiteindelijke premie voor de AOV hangt af van de uiteindelijke vorm van de verzekering. De minister vindt het hierbij wel belangrijk dat de zelfstandigen niet in een slechtere positie komen dan voor de ingangsdatum van de verplichte AOV.

De minister laat een onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden van het doorberekenen van de AOV-premie van zelfstandigen aan hun opdrachtgevers.

Het kabinet wil meer zekerheid bieden aan werknemers. Ook wil het kabinet dat de arbeidsmarkt flexibel is voor werkgevers. Om deze plannen te realiseren, is er een nieuw arbeidsmarktpakket nodig. Dat heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer laten weten.

De volgende uitgangspunten gelden:

• Deze verzekering moet betaalbaar zijn.
• Er geldt een wachttijd van 1 jaar.
• Het kabinet wil onderzoeken of zelfstandigen zelf kunnen bepalen welke verzekering het beste bij hen past: publiek verzekeren of liever privaat. Wil een zelfstandige een hogere dekking verzekeren? Dan past een volledig private verzekering misschien beter. Hij moet dan wel uit de publieke verzekering kunnen stappen met een opt-out.
• De verplichtstelling geldt voor:
  • IB-ondernemers met personeel;
  • IB-ondernemers zonder personeel;
  • Meewerkende partners van de IB-ondernemers.